Olie, welke kan ik het beste gebruiken?
Er bestaan zoveel soorten olie en vetten, je leest over rookpunt, (extra)vergine, onverzadigd, verzadigd, koudgeperst, geraffineerd etc. wat is nu belangrijk en wat is de beste keuze! Belangrijk is te weten waarvoor je het gebruikt, het ene is misschien gezond bij kamertemperatuur, maar op het moment dat je het verhit wordt het een ongezonde keuze, sommige soorten zijn geschikt om mee te bakken en andere zijn gezonder in dressings. Welke olie is nou het beste voor wat?
- Betekenis
- Oliesoorten en hun specifieke kenmerken
- Conclusie
- Feiten & Fabel
Olie en vetten
Het verschil tussen olie en vetten is eigenlijk heel simpel, vet is vast bij kamertemperatuur en olie is vloeibaar bij kamertemperatuur. Harde vetten bestaan uit verzadigde vetten die pas bij hogere temperatuur smelten, olie bestaat grotendeels uit onverzadigde vetzuren en is daarom vloeibaar.
Rookpunt
Het moment waarop de samenstelling en voedingsstoffen van een olie of vet begint af te breken. Het rookpunt is de temperatuur waarbij olie of vet begint te roken/walmen. Dit zorgt voor een onplezierige smaak, maar er ontstaan schadelijke stoffen. Hierdoor beginnen componenten, zoals antioxidanten en aanwezige vrije vetzuren, af te breken. Zelfs al blijf je onder het rookpunt, dan kunnen er tijdens het verhitten van olie of vet, toch nog schadelijke stoffen ontstaan zoals aldehyde. Aldehyden consumeren of inademen zijn zelfs in kleine hoeveelheden schadelijk voor de gezondheid (IARC)
(Extra)vergine
Olijfolie van eerste persing (Vierge): Hierbij is sprake van de mechanische methode, wat wil zeggen dat er alleen met druk geperst is. Er is niets verhit en er zijn geen andere middelen gebruikt. Een bijzondere vorm hiervan is extra olijfolie van eerste persing: de duurste kwaliteit olijfolie met de meest uitgesproken smaak. Dit staat ook bekend als Extra Vierge olijfolie.
Verzadigde vetten
Verzadigde vetten zijn slechte vetten. Ze zijn te vinden in producten zoals koek, gebak en chips en in veel dierlijke producten, zoals vlees, kaas en roomboter. Te veel verzadigde vetten zijn niet goed voor je lichaam, omdat ze het cholesterolgehalte in het bloed verhogen.
Onverzadigde vetten
Onverzadigde vetten zijn goede vetten. Deze vetten zijn te vinden in plantaardige oliën, zoals olijf-, zonnebloem- koolzaad- en lijnzaadolie en in producten die hiervan zijn gemaakt, zoals smeerbare margarine, halvarine en vloeibare bak- en braadproducten. Daarnaast kun je ze ook halen uit noten en vette vis. Onder de onverzadigde vetten vallen ook de welbekende essentiële vetten Omega 3, Omega 6 en Omega 9. Onverzadigde vetten hebben een positief effect op je lichaam: ze verlagen namelijk de slechte cholesterol in je lichaam.
Koudgeperst
Koudgeperst komt van het persen van pitten door druk en wrijving. Hierbij wordt er geen hitte gebruikt. Het is namelijk zo dat hoe meer warmte er bij de persing vrijkomt, hoe meer voedingsstoffen er in de olie verloren gaan. Dit betekent dat koudgeperste oliën hun subtiele smaak, kleur en voedingsstoffen bewaren.
Ongeraffineerde/geraffineerde oliën
Ongeraffineerde oliën ontstaan als tijdens de persing minimale warmte is gebruikt en de olie niet is gebleekt of geurloos is gemaakt. Geraffineerde olie wordt wel gebleekt en geurloos gemaakt. Onder ongeraffineerde olie vallen ook de rauwe/pure en ‘extra vergine’ oliën. Dit geeft aan hoeveel keer de vrucht/pit is geperst om de olie eruit te krijgen en dat zij niet verfijnd zijn. Zo geeft extra vergine aan dat de olie gewonnen is uit de eerste en enige pers. Daarom heeft bijvoorbeeld extra vergine olijfolie zo’n mooie, geurige smaak. De meeste pure oliën zijn koudgeperst.
De Conclusie
Voordat je kiest is het goed om te kijken wat je gaat bereiden, als je wilt gaan bakken in olie is het goed te kiezen voor een olie met een neutrale smaak en een hoog rookpunt. Als je een olie of vet niet verhit, dan zijn olijf, koolzaad, arachide, zonnebloem en andere plantaardige oliën de betere keuze, dit is omdat ze vooral onverzadigde vetten bevatten. Echter, ga je de olie of vet verhitten of ga je wokken of frituren dus langdurig verhitten op hoge temperaturen verandert het advies dan kun u beter kiezen voor een olie met een hoog rookpunt, dan is koolzaadolie of geraffineerde arachideolie uit de categorie onverzadigd vet of kokosolie of palmpitolie uit de categorie verzadigd vet een goed alternatief, echter let op deze zijn hoog aan verzadigde vetten. Dus eet dan verzadigd vet met mate wanneer je bewerkte producten zoals koek, gebak, chocolade, snacks etc. eet en dierlijke producten zoals volvette kaas, worst, vet vlees, volle melkproducten etc.!
Feit of Fabel
In Verzadigd vet zitten meer kilocalorieën dan in onverzadigd vet
Fabel - Zowel verzadigd als onverzadigd vet bevat 9 kcal per gram.
Vet bevat meer calorieën dan suiker.
Feit - Vet bevat per gram 9 kcal en suiker 4 kcal.
Fit & Slank coach Ger Deckers uuit Sittard
